MÜZİK TERCİHİNİN PSİKOLOJİSİ

Kişilik

Kişilik beş faktör kuramıyla açıklanır. Bu kurama göre kişilik: açıklık, uyumluluk, dışadönüklük, nörotisizm, öz disiplin başlıkları altında toplanır. Genel olarak deneyime açık insanlar karmaşık müziklerden hoşlanırken. Dışadönükler hayatlarında daha fazla arka plan müziği bulundururlar ve enerjik müziği tercih ederler. Uyumlulukta yüksek puan alan insanlar daha dinlendirici müzikler dinlerler. Nörotisizm de yüksek puan yoğun ve asi müzikle ilişkilendirilmiştir.[1][2]

Yaş

Yetişkinlerin müziği önemli bulmalarına karşın yaşla birlikte müziğe atfedilen değer önemli ölçüde azalmaktadır. Genç insanlar orta yaşlılara göre çok daha sık müzik dinlerler. Yetişkinler özel bağlamlarında müzik dinlemeyi tercih ederken, genç insanlar çok çeşitli bağlamlarda müzik dinlerler. Yaşla birlikte görülen değişim; olgunlaşmanın, kişiliğin, psikososyal dönemlerin, işitsel algıdaki özelliklerin değişimine bağlı olabilir.[3]

Ruh Hali

Bulunduğumuz ruh hali ve yaşadığımız duygular müzik tercihlerimizi etkiler. Üzgün ruh halindeyken yavaş müzikler tercih edilirken, mutlu ruh halindeki insanlar hızlı müziği tercih etmişlerdir. Mutlu ruh halindeki insanlar üzgün müziğe karşı olurken, üzgün ruh halindeki insanlar mutlu müziğe karşı değillerdir.[4]

Benlik

Benlik, kişinin kendisine bakış açısıdır. Bireyin sosyal rollerini, kendilik kavramını, geçmiş yaşantılarını ve gelecek planlarını içerir. Sosyal kimliğimiz ise benliğimizin içinde önemli bir yer tutar. Erikson, psikososyal gelişim kuramında sosyal kimlik ediniminin en kritik olduğu dönemi ergenlik dönemi olarak tanımlamıştır. Çok fazla araştırma Erikson'un kuramını desteklemektedir. Ergenler müziği, sosyal kimliğini gösteren bir rozet gibi kullanabilmektedirler. Ergenlik döneminde müzik, insanlarda izlenim yaratma aracı olabilir. Ayrıca genel olarak insanlar benlik şemalarına uygun gördükleri şeyleri şemalarına katarlar, uygunsuz şeyleri ise dışlarlar. Buna müzikte dahildir. Kendisini asi olarak gören biri bu şemasına uygun olarak asi müzikleri tercih edebilir. Ergenlik dönemimizde gelişen sosyal kimliğimizin ve benliğimizin müzik tercihlerimizi etkilediği açıktır.[5][6][7][8]

Müzik tercihlerimiz bu yazıda anlatılan başlıklarla karışık bir ilişki içindedir ve şüphesiz müzik tercihlerimizi belirleyen daha birçok faktör vardır. Bu yazıda önemli gördüğüm başlıklara kısaca değinmeye çalıştım.

REFERANSLAR

[1]https://iupress.istanbul.edu.tr/en/journal/sp/article/bireylerin-duygu-durum-icedonuk-disadonuk-kisilik-ozelligi-ve-muzik-tercihleri-arasindaki-iliskiler

[2] https://en.wikipedia.org/wiki/Psychology_of_music_preference#cite_note-Rentfrow_gosling_2003-15

[3]https://psycnet.apa.org/record/2013-26500-001

[4]https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30003367/

[5]https://www.psikolojiagi.com/benlik-semalari/

[6]https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/03057356221126202

[7]https://academic.oup.com/book/34960/chapter-abstract/298591120?redirectedFrom=fulltext

[8]https://www.uludag.edu.tr/benliklab/default/konu/5489#:~:text=Ki%C5%9Fisel%20kimlik%20bireye%20has%20olan,kategorilere%20%C3%BCyelikten%20kaynaklanan%20benlik%20tan%C4%B1mlamalar%C4%B1d%C4%B1r.